“Megaspannend” vinden ze het om hun eerste voorstelling op de podia van de cultuurcentra te brengen. Bas Vanderschoot en Jeff Aendenboom kregen dankzij het talentontwikkelingstraject van Eigen Kweek de kans om hun eigen productie ‘The memeing of life’ te ontwikkelen. Daarvoor werden de makers gekoppeld aan de jonge zakelijke leider Paulien Dewit. Aan de vooravond van de première blikt het drietal terug op het creatieproces. “Bij het maken van een eerste voorstelling komt er van alles kijken waar we als beginnende makers niet bij stilstonden. Eigen Kweek begeleidde ons daarin. Het was alsof we in het water gegooid werden, maar wel met reddingbandjes aan.”
Is het moeilijk om als jonge maker een eerste voorstelling op het podium te krijgen?
Bas: Het is een jungle daarbuiten. Er is het klassieke traject waarbij je een voorstelling maakt, daar geld voor aanvraagt, en dan krijg je meestal dat geld niet, dus dan stopt het daar.
Als je beslist om de voorstelling toch te maken zonder financiering, dan is het moeilijk om alles georganiseerd te krijgen. Want iedereen is ambitieus en werkt tegelijkertijd ook aan zijn eigen project. Er is altijd wel iemand die een draaidag heeft waardoor die persoon niet meer kan deelnemen aan het gezamenlijke project.
Jeff: Het is echt hustlen. We hebben afgesproken dat we op elke open call reageren die er is.
Bas: We gaan uit van het principe dat, als wij een leuk dossier indienen, er leuke mensen op zullen reageren. En dat bleek bij Eigen Kweek inderdaad zo te zijn. Cultuurcentra zijn vaak grote anonieme bakstenen gebouwen. We zijn blij om te ontdekken dat er achter die gevel veel enthousiasme schuilt.
Jeff: Bij al die cultuurcentra mochten we deze zomer op residentie komen. Door er te repeteren, leerden we de mensen kennen die er werken. Zij zijn niet meer die verre programmatoren, maar personen die ons ondersteunen, die willen komen kijken naar onze voorstelling. Dat geeft vertrouwen.
Bas: Eigen Kweek komt als een verademing. Het geeft ons de mogelijkheid om onze eigen weg te zoeken.
Jeff: Ik vind het zalig om een basis te hebben van waaruit we kunnen dromen en werken, dat er ruimte is om daarin te groeien en te zoeken.
Paulien: Mij gaf het traject een plek om praktijkervaring op te doen. In theorie heb ik het allemaal wel geleerd tijdens mijn opleiding cultuurmanagement, maar het is niet evident om wat je geleerd hebt om te zetten naar de praktijk. Het is een enorme kans om meteen op dit niveau mee te mogen draaien. Eigen Kweek geeft mij tijd en ruimte om nu te doen wat ik anders pas over tien of vijftien jaar zou kunnen doen.
Wat hebben jullie nodig om creatief te zijn?
Bas: Een voorstelling begint altijd vanuit het spel. We hebben ontdekt dat ons omringen met ‘speelgoed’ belangrijk is: kostuums, decorstukken, lampen, objecten, flarden tekst, …
Jeff: We proberen niet alleen te praten over een idee, maar het meteen uit te proberen. Dan zegt Bas bijvoorbeeld dat hij iets wil doen met een lamp, en dan daag ik hem uit om te laten zien wat hij precies bedoelt. We gebruiken ons ‘speelgoed’ om kleine solovoorstellingen voor elkaar te maken om zo onze fantasieën concreet te maken.
Daarnaast gaan we ook vaak naar andere voorstellingen kijken. We denken na over wat we wel of niet goedvinden, en waarom we dat vinden.
Bas: Dit traject is ook een zoektocht naar hoe we samen kunnen werken. We zijn beiden spelers, makers, denkers en dromers. Dat zorgt soms voor conflicten, want de één wilt niet altijd wat de ander wil. Het is een zoektocht naar een manier om ervoor te zorgen dat we samen iets leuks kunnen maken.
Jeff: Ja, en het is ook een zoektocht naar wat voor theater we willen maken: wat vinden wij interessant en grappig? Maar er zit wel al een richting in die zoektocht. We delen een grote liefde voor het absurde.
Jullie voorstelling is ontstaan tijdens de lockdown. Hoe was de lockdown voor jullie?
Jeff: Dat wil ik toch echt niet romantiseren. Ik lees vaak verhalen van mensen die tijdens de lockdown echt tot rust kwamen. Nee, het was totale paniek.
De lockdown heeft er wel voor gezorgd dat we konden samenwerken. Dat is iets wat we al vanaf ons eerste jaar aan het RITCS wilden doen. Toen alles tijdens de lockdown stilviel, hadden we daar opeens tijd voor. We hebben dan dinsdag.org opgericht, omdat we elke dinsdag samenkwamen om te praten over wat we zouden kunnen doen.
Zo zijn we op memes gestuit. Tijdens de lockdown zat iedereen binnen in zijn kot moppen te maken over de Apocalyps die daarbuiten aan de gang was. Voor mij was dat een grappig contrast. We hebben dan onderzocht wat dat eigenlijk was, die memes, en we gingen er zelf ook maken.
Bas: Memes hebben het voordeel dat ze snel gemaakt kunnen worden. Als er bijvoorbeeld iets op het nieuws komt, dan circuleren er de volgende dag al memes over. Het lijkt alsof de tijd krimpt. Vroeger moest je even wachten om te lachen met een gebeurtenis als 9/11. Nu kan je heel snel met een meme een grappige of snijdende commentaar leveren op de actualiteit. De maker hoeft zich niet te verantwoorden, want memes zijn anoniem.
Waarom kozen jullie voor cabaret?
Bas: Bij het kijken naar memes ga je vaak swipen of scrollen. Die snelheid wilden we vertalen naar het podium. Cabaret heeft die snelheid ook, want het toont de ene scène na de
andere, dingen die schijnbaar niets met elkaar te maken hebben. Zo kwamen we op het idee van het swipe cabaret.
Jeff: We lazen een artikel van Frederik Van den Bril die de meme-cultuur linkt met het dadaïsme, als een soort anti-kunst op het internet. Via het dadaïsme zijn we dan uitgekomen bij het Cabaret Voltaire, een avant-gardistisch theater dat is opgericht door Hugo Ball, waar soirées plaatsvonden vol absurde acts. Net zoals die soirées de naoorlogse maatschappij bekritiseerden, vertelt de absurditeit maar ook de hardheid van memes ons iets over de tijd waarin we leven. Wat is ‘the memeing of life’? En is die wel te vinden?
Bas: Net als in het Interbellum hebben we vandaag het gevoel dat het einde van de wereld nadert. Toen brak er een oorlog uit, nu worden we geconfronteerd met de klimaatcrisis, die ons zeer hard zal raken.
Hoe slechter het met de wereld gaat, hoe meer memes er worden gemaakt. Zo is er een meme van de violisten op de Titanic, die blijven doorspelen terwijl het schip zinkt. Misschien zijn wij net als die muzikanten. We blijven doorspelen op het toneel, terwijl buiten de wereld wegzinkt. Of klinkt dat te cynisch? We kunnen de klimaatcrisis toch niet ontkennen…
Wat is de sterkte aan deze voorstelling?
Paulien: Als kijker moet je soms veel energie in een voorstelling steken, gewoon om mee te zijn met het verhaal. Het is niet altijd evident om de diepere laag ervan te doorgronden. Bij deze voorstelling is dat anders. Iedereen kan het verhaal volgen. Het lijkt allemaal leuk en vrolijk en licht. Maar het zet je wel aan het denken, ook al besef je dat niet meteen. Het is net daarom dat deze voorstelling binnenkomt.
Bas: Tja, het gaat natuurlijk wel over ‘the memeing of life’!
